Παρασκευή 21 Μαρτίου 2008

Μαριονέτες

Με αφορμή το αφιέρωμα στο σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν που γίνεται αυτές τις μέρες στον κινηματογράφο Δαναό, επέλεξα να αναφερθώ σε μια ταινία η οποία αν και δεν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του αφιερώματος, συγκαταλέγεται στις αγαπημένες μου από το συγκεκριμένο δημιουργό. Πρόκειται για την ταινία Μαριονέτες (Aus dem leben des Marionetten) η οποία γυρίστηκε το 1980, στη γερμανική γλώσσα, αμέσως μετά το Αβγό του Φιδιού.

Στην ταινία αυτή, ο θεατής καλείται να επιλύσει ένα δύσκολο αίνιγμα: Γιατί ο Πίτερ Έγκερμαν, ένα ήπιος και πετυχημένος επιχειρηματίας, σκοτώνει φαινομενικά αναίτια μια πόρνη. Ο ίδιος ο Μπέργκμαν στον πρόλογο του σεναρίου της ταινίας γράφει:

"Για λόγους συνήθειας, στον πρόλογο των σεναρίων μου προσπαθώ να δείξω γιατί έγραψα το έργο. Δεν είναι πάντα τόσο εύκολο. Η εκλογίκευση και η αποφθεγματοποίηση καιροφυλακτούν. Στην περίπτωση αυτή, όμως, είναι μάλλον απλό: Γιατί παρουσιάζεται ένα βραχυκύκλωμα στη συμπεριφορά ενός ατόμου, το οποίο είναι με κάθε τρόπο καλά προσαρμοσμένο και επιβεβαιωμένο;"

Όσο απλό είναι το ερώτημα τόσο περίπλοκη είναι η απάντηση. Μια απάντηση την οποία αναζητούν τόσο ο σκηνοθέτης όσο και οι υπόλοιποι ήρωες της ταινίας. Οι τελευταίοι είναι είτε απρόθυμοι είτε ανίκανοι να τη βρουν καθώς το μόνο που κάνουν είναι απλά να απορούν. Ο Μπέργκμαν όμως βλέπει ξεκάθαρα την αγωνία και την εσωτερική πάλη του ήρωά του και εντοπίζει τα αίτια της πράξης του βαθιά μέσα στο υποσυνείδητό του. Ένα υποσυνείδητο επιβαρυμένο μεταξύ άλλων από μια αυταρχική μητέρα, μια προβληματική σύζυγο και ενδεχομένως μια απωθημένη ομοφυλοφιλία.

Ο σκηνοθέτης όμως δεν καταλογίζει τελικά καμία ενοχή στο δολοφόνο. Τον θεωρεί απλώς μια μαριονέτα τα νήματα της οποίας κινούν όλοι αυτοί που επιμένουν να απορούν με την πράξη του. Οι οποίοι με τη σειρά τους είναι κι αυτοί μαριονέτες σε μια αέναη παράσταση που λέγεται "ευπρεπής καθημερινότητα".